جریان غیر دینی(سکولار)دفاع از حقوق زنان

از حدود سال 1368 به بعد به موازات رشد جریان هایی که در خارج از کشور موضوع حقوق زنان ایرانی را دستمایه فعالیت خویش قرار داده بودند، در داخل کشور نیز جریانهای مختلفی با هدف دفاع از حقوق زنان وارد میدان شدند و فعالیت خود را آغاز کردند . با پایان جنگ تحمیلی و ورود کشور به مقطعی جدید از تحولات پس از انقلاب، فضایی به وجود آمد که به تدریج عده زیادی که پیش از آن به دور از هیاهوی انقلاب و جنگ در گوشه ای آرمیده بودند، احساس کردند که می توانند حرف هایی را که یک دهه بر دل هاشان سنگینی کرده بود بر زبان بیاورند و یاد دوران پیش از انقلاب را زنده سازند .

از آنجا که این جریان، خود نیز ادعایی نسبت به محور بودن دین در موضوع دفاع از حقوق زنان ندارد، ما در این بررسی از آن با عنوان جریان غیر دینی (لاییک یا سکولار) دفاع از حقوق زنان یاد می کنیم .

ویژگی های جریان غیر دینی دفاع از حقوق زنان

1 . استفاده ابزاری از دین

جریان سکولار دفاع از حقوق زنان با درک شرایط و موقعیت حاکم بر کشور به این نتیجه رسیده است که در حال حاضر برای نشر عقاید خود چاره ای جز نگارش در محدوده اصول اسلامی ندارد . از این رو نویسندگان وابسته به این جریان در مقالاتی که در نشریات داخل کشور منتشر می کنند بسیار از اسلام دم می زنند و از «روح رئوف اسلام » ، «روح والای اسلام » ، و عباراتی از این دست سخن می رانند; اما وقتی در خارج از کشور مجالی برای صحبت می یابند، حرف دل خود را می زنند .

در اینجا برای روشن شدن دوگانگی و تناقضی که در سخنان و نوشتارهای نویسندگان یاد شده وجود دارد، به نمونه ای از این دست اشاره می کنیم:

یکی از نویسندگان سرشناس این جریان در یکی از مصاحبه های داخلی خود به هنگام استناد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می گوید: «به موجب قانون اساسی که خونبهای شهدای ماست، جرایم سیاسی و مطبوعاتی بایستی در محاکم دادگستری به صورت علنی و با حضور هیات منصفه برگزار شود» .  اما همین نویسنده در سخنرانی ای که با عنوان «زن ایرانی و حقوق بشر» در هفتمین سمینار پژوهش های زنان ایرانی در سیاتل آمریکا ایراد می کند، در مورد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می گوید:

مواد قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، کلیه حقوق بشر را از زنان ایرانی سلب نموده و اصولا هر آنچه در قانون اساسی ایران مدون شده تماما نقض حقوق بشر است] . . . [ . من به عنوان یک زن و یک حقوقدان هر زمان که این مواد قانون اساسی را می خوانم، گریه می کنم . 

2 . ارائه نکردن طرح و الگویی مشخص و عملی

جریان سکولار دفاع از حقوق زنان، حداقل تا نیمه اول سال 1376، تمام تلاش خود را بر مخالفت با قوانین و مقررات جاری و طرح ها و لایحه های پیشنهادی به مجلس گذاشته و از ارائه الگویی مشخص برای زنان ایرانی خودداری کرده است . اما اینکه چرا این جریان در طول این سال ها تنها از مواضع سلبی وارد شده و کمتر به طرح مباحث اثباتی و ارائه الگوی مورد نظر خود پرداخته است، از دو جنبه قابل بررسی است:

الف) نداشتن طرح و الگویی مشخص: بخشی از کسانی که با دیدگاه های غیر دینی (لائیک) به بحث از حقوق زنان پرداخته اند، بویژه کسانی که عمدتا از سال های 1370 تا 1376 صحنه گردان اصلی این بحث بوده اند، به خاطر نداشتن پشتوانه های تئوریک، فاقد بینش الگویی مشخص برای ساماندهی حرکت زنان، حتی در قالب فمینیسم غربی اند و از این رو تنها با برخوردهای سلبی و مخالفت با مواد قانونی مشخصی، همچون مواد قانونی مربوط به اختلاف دیه و قصاص زنان، خود را در عرصه دفاع از حقوق زنان مطرح ساخته و برای خود هویتی دست و پا کرده اند .

ب) بیم از پذیرفته نشدن: بخش دیگری از جریان سکولار دفاع از حقوق زنان که عمدتا تا چند سال پیش در خارج از کشور به سر می بردند، به دلیل داشتن دیدگاه های تند فمینیستی و تاثیر پذیری شدید از الگوهای غربی دفاع از حقوق زنان، تا نیمه اول دهه دوم انقلاب اسلامی تحت تاثیر فضای حاکم بر کشور و از بیم اینکه مبادا طرح صریح دیدگاه هایشان، حداقل در نشریات داخلی، موجب طرد آنها از سوی جامعه زنان مسلمان ایران شود، جانب احتیاط پیشه کرده و تا مقطع زمانی مشخصی از مطرح ساختن آرمان نهایی خود که چیزی جز پذیرش کامل الگوی غربی برابری زن و مرد نبود، خودداری کردند .

3 . پذیرش منفعلانه حقوق غربی

جریان غیر دینی دفاع از حقوق زنان به دلیل برخوردار نبودن از مبانی مستحکم برخاسته از فرهنگ و سنن دینی و ملی و همچنین به دلیل عدم درک صحیح از آنچه که در تعالیم اسلامی در مورد زنان مطرح شده است، تنها از دریچه آموزه های غربی به حقوق زنان می نگرد و راه احقاق حقوق آنان را تنها در تن دادن بی قید و شرط به الگوها و هنجارهای متناسب با فمینیسم غربی جستجو می کند .

دفاع بی چون و چرای جریان سکولار از کنوانسیون محو کلیه اشکال تبعیض علیه زنان، مصوب 18 دسامبر 1979 (27 آذر 1358) مجمع عمومی سازمان ملل متحد که در تعارض آشکار با حقوق داخلی جمهوری اسلامی ایران است و به گفته برخی صاحبنظران، با حدود پنجاه اصل مسلم اسلامی و هفتاد ماده قانون مدنی و جزایی جمهوری اسلامی تعارض دارد،یکی از مظاهر بارز این انفعال و خودباختگی در برابر حقوق و ارزش های حاکم بر نظام های غربی است.

4 . دین زدایی از حرکت اصلاحی زنان

جریان یاد شده با هدف دین زدایی از حرکت اصلاحی زنان کشور، در سال های اخیر در پوشش عناوینی چون «تاریخ شفاهی زنان » ،  «زنان در گذشته » و یا «سالنمای زنان » ، تلاش وسیعی را برای مطرح ساختن زنانی که پیش از انقلاب اسلامی و در دوران حاکمیت نظام منحط شاهنشاهی در صحنه های مختلف فرهنگی، هنری و اجتماعی حضور فعال داشته و در جهت ترویج و توسعه فرهنگ ضد دینی رژیم پهلوی قدم های مؤثری برداشته اند، آغاز کرده است .